د افغانستان د آزادۍ جبهې ته د ملکي تلفاتو د منسوبولو په اړه د یوناما راپور ته ځواب

۲۰۲۵ کال د می اوله نېټه

د افغانستان د آزادۍ جبهه په افغانستان کې د ملگرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) هڅې په هیواد کې د بشري حقونو د وضعیت د مستند کولو لپاره د عدالت او حساب ورکولو په لور یو مهم گام گڼي. خو؛ دا د بغلان ولایت په مرکز پل‌خمري کې د جنوري په ۱۸مه، ۲۰۲۵ کال کې د یوناما د یو اړخیز او غيرعادلانه راپور په اړه خپله ژوره اندیښنه څرگندوي.
د یوناما په وروستي درې میاشتني راپور کې ادعا شوې چې د لاسي بم د غورځولو په پایله کې یو ملکي کس وژل شوی او ۱۸ نور ټپیان شوي دي. خو د معلوماتو او د افغان آزادۍ جبهې د رسمي اعلامیې له مخې، دې پوځي عملیاتو د طالبانو د استخباراتو څانگې پورې اړوند د موټرو یو کاروان په نښه کړ، چې په پایله کې یې څلور طالبان ووژل شول او دوه نور ټپیان شول، خو ملکي وگړو ته کوم زیان ونه رسید. د یوناما راپور د افغان ازادۍ جبهه د ملکي تلفاتو مسؤله گڼلې ده، خو دا منسوبول د خپلواکو شواهدو له یادولو پرته، د شفاف تایید نه پرته، او جبهې ته د ځواب له ویلو بغیر تر سره شوی.
دا ډول عمل د بشري حقونو د عالي کمیشنر لارښوونې او د ملگرو ملتونو د بشري حقونو شورا د پریکړه لیک ۵/۱ حک په اساس د بشري حقونو د راپور ورکولو د نړیوالو اصولو سره په ټکر کې دی.

راپور د څیړنې د میتودولوژۍ، دا چې شواهد څنگه راټول شوي، یا کارول شويو سرچینو په اړه هم هیڅ معلومات نه دي وړاندې کړي، او همدارنگه د څیړنې محدودیتونو له بیانولو څخه ډډه کوي. دا ډول چلند د راپور اعتبار کمزوری کوي او په عامه افکارو کې غلط تصورات رامینځته کوي. په نامعلومو او غیرتائیدي سرچینو تکیه کول، او د باوري شواهدو پرته پایلې ترلاسه کول، د سره صلیب نړیوالې کمیټې او د ملگرو ملتونو د حقیقت موندنې ماموریتونو د راپور ورکولو معیارونو سره په ټکر کې دي.
په خپل راپور کې، یوناما د افغانستان ازادۍ جبهې لیدلوری او غبرگون نه دی منعکس کړی او د پیښې سیاسي شرایط او د معلوماتو د تړلي چاپیریال په رامینځته کولو کې د طالبانو رول او معلوماتو ته د لاسرسي حق باندې سخت محدودیتونه له پامه غورځولي دي. دې کار په راپور کې د سیاسي تعصب په اړه اټکلونه راپورته کړي دي، کوم چې د ملگرو ملتونو په رسمي اسنادو کې د شامل شوي خپلواکۍ او بې طرفۍ له اصولو سره په ټکر کې دي، په شمول د ۱۸۲/۲۶ پریکړه لیک او د ملگرو ملتونو د حقیقت موندنې ماموریتونو په اړه د ۱۹۹۱ کال اعلامیه.
له بلې خوا، د آزادۍ جبهې ته د ځان د دفاع فرصت ورکولو پرته په یو اړخیزه توګه مسؤلیت سپارل د بې ګناهۍ د اصل خلاف دي او د مدني او سیاسي حقونو د نړیوال میثاق (ICCPR) د ۱۷ مادې څخه سرغړونه ده، کوم چې د افرادو او ډلو د وقار او شهرت په ساتنه ټینگار کوي.
په راپور کې د افغانستان آزادۍ جبهې د قانوني او اخلاقي مکلفیتونو یادونه هم نه ده شوې. د افغانستان د آزادۍ منشور، د دې جبهې د بنسټیز سند په توگه، د ملگرو ملتونو منشور، د بشري حقونو نړیوالې اعلامیې، د بشري حقونو نړیوالو کنوانسیون، د نړیوالې جنایي محکمې د اساسنامې، او په ځانگړې توگه د نړیوال بشردوستانه قانون سره بشپړ اطاعت ته بشپړ ژمنتیا تایید کړې ده. د دې منشور ۹ او ۱۳ مادې د پوځي عملیاتو په جریان کې د بشري اصولو په رعایتولو باندې په څرگنده ټینگار کوي. د یوناما له خوا د دې مکلفیتونو څخه سرغړونه د ملگرو ملتونو د بشري حقونو شورا د پریکړه لیک ۵/۱ مادې (۱۱C) سره سم د راپور ورکولو په برخه کې د بشپړتیا او بې طرفۍ د اصل خلاف ده.

د هغه څه پر بنسټ چې ویل شوي، د افغانستان د آزادۍ جبهه په درناوي له یوناما څخه غوښتنه کوي چې:

۱. د بغلان ولایت د جنوري د ۱۸مې، ۲۰۲۵ د پیښې په اړه راپور اصلاح کړئ، د ساحې واقعیتونو او د دې جبهې رسمي بیان په پام کې نیولو سره؛ ځکه چې د افغانستان د آزادۍ جبهه په کلکه په هغه برید کې د ملکي تلفاتو پیښې ردوي.

۲. په راتلونکي کې، د خپلواکو او تایید شویو سرچینو پرته او د حساب ورکولو فرصت چمتو کولو پرته گوندونو ته د مسؤلیت له منسوبولو څخه ډډه وکړئ.

۳. د معلوماتو راټولولو او د شواهدو د تاییدولو میتودولوژي باید په راتلونکو راپورونو کې په شفاف ډول وړاندې شي.

۴. د شمولیت او بې طرفۍ اصل باید د ټولو ښکیلو خواوو لپاره د حساب ورکولو لپاره د اساس په چمتو کولو سره مراعات شي.

۵. د موندنو د ترلاسه کولو د پروسې محدودیتونه او کارول شوي سرچینې باید په شفاف ډول په راپورونو کې شاملې شي.

۶. د خپلواکۍ او بې طرفۍ اصول، د ۴۶/۱۸۲ پریکړه لیک او د ملگرو ملتونو اړوندو اعلامیو سره سم، باید د راپورونو په چمتو کولو کې په پام کې ونیول شي، او شعوري یا غیر شعوري سیاسي تعصب څخه باید ډډه وشي.

۷. د مدني او سیاسي حقونو د نړیوال میثاق د ۱۷ مادې سره سم، د افرادو او سازمانونو د وقار او ښه شهرت حق باید خوندي شي، او د باوري او پراخو شواهدو پرته د تورونو مخه باید ونیول شي.

۸. په هغو راپورونو کې چې د افغانستان د آزادۍ جبهې ته اشاره کوي، باید د نړیوال بشردوستانه او بشري حقونو قانون، په ځانگړې توگه د آزادۍ منشور د ۹ او ۱۳ مادو لاندې د دې جبهې مکلفیتونو ته اشاره وشي.

د افغانستان د آزادۍ جبهه هیله لري چې د یوناما محترم پلاوی به د دې اندیښنو په پام کې نیولو سره د اوسني راپور د تعدیل لپاره گامونه پورته کړي او د راتلونکو راپورونو په چمتو کولو کې به د بشري حقونو په برخه کې منل شوي معیارونو او نړیوالو راپور ورکولو اړتیاو ته غاړه کیږدي.

په درنښت
د افغانستان د آزادۍ جبهه